من و حدود ۴۰-۵۰ نفر از همکلاسی های دبیرستانی من با هم یک گروه تلگرامی داریم. خیلی پیش میاد که کسی خبری پست میکنه هم از تیترش معلومه که فیک نیوزه و هم وقتی میری پست رو میخونی میبینی چرت و پرت مطلقه. واکنش گروه دوستان به این جور پست ها معمولا سرازیر شدن سیل فحش خوار-مادر به پست کننده است. خیلی پیش میاد که فرستنده در دفاع از خودش میگه: “من خودم هم به این اعتقاد ندارم ولی میخواستم ببینم نظر دیگران چیه.” این جواب به خوبی یکی از مهمترین مشکلات مبارزه با فیک نیوز رو نشون میده: حتی کسانی که به غلط بودن یک خبر باور دارند با منتشر کردن اون خبر به جا افتادن خلاف باور خودشون کمک میکنن و دیگران رو به اشتباه می اندازند.

در یک مقاله جدید که همین هفته منتشر شد, گردون پنی کوک و همکاران این مساله رو به خوبی نشون دادند و راه حل خیلی امیدوار کننده ای پیشنهاد کردند. در ادامه این پست, یافته های اصلی مقاله رو در ۳ بخش خلاصه کردم.

سوال ۱: آیا کسانی که فیک نیوز پست می کنند احمق و اسکل هستند یا بر عکس فرق بین پست قابل اعتماد و چرت و پرت رو خوب میفهمند؟
جواب: احمق نیستند و فرق حرف مفت و حرف حساب را همه میفهمند (شکل ۱, پنل سمت چپ). اما “قابل اعتماد بودن” خبر , اثر چندانی بر احتمال پست کردن آن ندارد. قصد کاربران در مورد پست کردن یا نکردن یک آیتم (شکل ۱, پنل سمت راست) ربط چندانی به صحت محتوا ندارد.

سؤال ۲: آیا علت این گسست بین تشخیص راست و دروغ بودن یک پست و احتمال پست کردن دوباره آن این است که کاربران به راست بودن خبر اهمیتی نمیدهند؟
جواب: نه. وقتی از کاربران پرسیده میشود که مهمترین فاکتور در تصمیم به پست کردن یک خبر برای شما چیست, اکثریت کاربران راست بودن خبر را از همه چیز مهم تر میبینند (شکل ۲). این نتیجه نشون داد که کلیات کلیشه ای مثل “مردم دنبال سرگرمی هستن” یا “هر کسی منافع شخصی خودش رو دنبال میکنه” معمای فیک نیوز رو حل نمیکنند.

ایده جدید پنی کوک و همکاران این بود که شاید علت پست کردن فیک نیوز “حواس پرتی” باشه. در شبکه های اجتماعی, جریان سریع اطلاعات دائما توجه ما را از یک موضوع به موضوع دیگر پرت میکنه و مردم وقت نمیکنن به مساله مهم راستی آزمایی “توجه” کنند. شاید اگر توجه کاربران را به مساله صحت اخباری که میخوانند جلب کنیم خود به خود, احتمال پست کردن اخبار چرت و پرت کم شود. بعد از انجام چند تست آزمایشگاهی در شرایت کنترل شده که این ایده رو تقویت کردند, پنی کوک و همکاران یک پژوهش میدانی در مقیاس بزرگ انجام دادند

به ۵۳۷۹ کاربر تویتری که بازه وسیعی از اخبار با گرایش های مختلف را در فید خود داشتند یک دایرکت مسج (DM) فرستاده شد (شکل ۳) که در آن از کاربر خواستند در مورد یک صحت یک آیتم خبری (که خودش صورت تصادفی انتخاب شده بود) اظهار نظر کنند. دقت کنید که هدف از این DM فقط این بود که توجه کاربر را به مساله راستی آزمایی جلب کنند و تصمیم کاربر مبنی بر تایید و تکذیب خبر مهم نبود).

نتایج نشان داد که در ۲۴ ساعت متعاقب فرستادن همین یک DM, کیفیت محتوای پست شده توسط این ۵۰۰۰ کاربر , از نظر راستی آزمایی, به شکل قابل توجهی بهبود پیدا کرد و فیک نیوز کمتری پست شد (شکل ۴).

این یافته ها خیلی دلگرم کننده هستن و نشون میدن که فیک نیوز یک اژدهای ۷ سر نیست و با الهام گرفتن از دانسته ها در مورد چگونگی عملکرد ذهن انسان میشه راه حل های خوبی براش پیدا کرد